भारताचा प्रजासत्ताक दिनाचा इतिहास आणि महत्त्व
जवाहरलाल नेहरू यांनी ३१ डिसेंबर, १९२९ रोजी लाहोरजवळ रावी नदीच्या काठावर तिरंगा फडकावून भारताला पूर्ण स्वराज्य घोषित केले. त्या दिवशी भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसने ठरवले की भारताला पूर्ण स्वराज्य मिळाल्यानंतर २६ जानेवारी हा दिवस प्रजासत्ताक दिन म्हणून साजरा केला जाईल. २६ जानेवारी १९५० रोजी भारताने आपले संविधान अंगिकारले आणि लोकशाही राज्य म्हणून घोषित केले. त्या दिवशी भारताचे पहिले राष्ट्रपती डॉ. राजेंद्र प्रसाद यांनी राजपथवर ध्वजारोहण केले. त्यानंतर राष्ट्रगीत गायले गेले आणि २१ तोफांची सलामी दिली गेली.
राष्ट्रपतींच्या भाषणात त्यांनी भारताला समृद्ध आणि समतापूर्ण राष्ट्र बनवण्याचे आवाहन केले. भारताचे संविधान डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या अध्यक्षतेखाली तयार करण्यात आले. ते २६ नोव्हेंबर, १९४९ रोजी भारतीय संविधान सभेने स्वीकारले आणि २६ जानेवारी, १९५० रोजी ते अंमलात आले.
७५वा प्रजासत्ताक दिन मराठी भाषण (75th Republic Day Speech in Marathi)
आजचा दिवस हा आपल्या सर्वांसाठी खास आहे. कारण हा दिवस आपल्या भारताचा ७५ वा प्रजासत्ताक दिन आहे. २६ जानेवारी १९५० हा दिवस आपल्या इतिहासात सुवर्ण अक्षरांनी कोरला गेला आहे. याच दिवशी आपल्या देशाला स्वतःचे संविधान मिळाले, आणि आपल्या भारताला लोकशाही गणराज्य म्हणून जगात ओळख मिळाली. स्वातंत्र्याच्या ७५ वर्षांच्या दीर्घ आणि गौरवशाली वाटचालीत आपल्या भारतानं अनेक मोठमोठ्या यशस्वी गोष्टी साध्य केल्या आहेत. शेती, उद्योग, शिक्षण, आरोग आणि तंत्रज्ञान या सर्वच क्षेत्रांत प्रगती करत आपण जागतिक स्तरावर पोहोचलो आहोत.
आपल्या संविधानाने आपल्या प्रत्येक नागरिकाला समानतेचे, बंधुताचे आणि स्वातंत्र्याचे हक्क दिले आहेत. मग ते जाती-धर्माचे भेद असो की आर्थिक विषमता असो, संविधान आपल्या सर्वांना समानतेनं वागवण्याची आणि आपले हक्क मिळवण्याची हमी देते. पण हा प्रवास सोपा नव्हता. स्वातंत्र्यानंतर आपल्याला अनेक आव्हानांना सामोरे जावे लागले. गरिबी, बेकारी, शाही साम्राज्यांचे अवशेष, भ्रष्टाचार आणि दहशतवाद हे काही प्रमुख अडथळे होते. पण या अडथळ्यांवर मात करत आपण प्रगतीचा झरा वेग साधला आहे.
आज आपल्या देशात जगातली चौथी मोठी अर्थव्यवस्था आहे. आपल्या वैज्ञानिकांनी अंतराळात आपली छाप सोडली आहे, आणि आमच्या तरुण पिढी जगातील सर्वोत्तम कंपन्यांमध्ये काम करत आहे. पण आपल्या प्रवासात अजूनही काही पावले टाकायच्या राहिल्या आहेत. गरिबी आणि बेकारी अजूनही आपल्या समाजात मोठ्या समस्या आहेत. शेतकरी आणि कामगार आपल्या हक्कासाठी आंदोलन करत आहेत. सामाजिक विषमता आणि भेदभाव अजूनही आपल्याला सतावत आहे. म्हणून प्रजासत्ताक दिनानिमित्त आपण संकल्प करूया की या आव्हानांवर मात करण्यासाठी आपण एकत्रित येऊ. आपण आपल्या देशासाठी, आपल्या समाजासाठी आणि आपल्या येणाऱ्या पिढीसाठी काम करू.
शेतीचा विकास करून आपण शेतकऱ्यांच्या आयुष्यात आनंद आणू शकतो. उद्योग आणि रोजगार वाढवून आपण बेकारीचा सामना करू शकतो. शिक्षण आणि आरोग या सेवांची समानता आणून आपण सामाजिक विषमता कमी करू शकतो. आपण आपल्या धार्मिक आणि सांस्कृतिक विविधतेचा सन्मान करू शकतो. आपण आपल्या संविधानाने दिलेल्या मूल्यांना जपू शकतो. हा सगळा प्रवास सहज नाही. त्यासाठी आपल्या सर्वांच्या प्रयत्नांची, संकल्पांची आणि बलिदानांची गरज आहे. पण मला खात्री आहे की आपण एकत्रित आलो तर जगाला खुलं टाकू शकतो.
जय हिंद! जय महाराष्ट्र!
या भाषणात मी प्रजासत्ताक दिनाचे महत्व, आपली प्रगती आणि आव्हाने यांचा आढावा घेतला आहे. तसेच आपल्या सर्वांना भविष्यासाठी संकल्प करण्याचे आवाहन केले आहे.
प्रजासत्ताक दिनाचे महत्वाचे मुद्दे
युवा शक्तीचा वापर: आपल्या देशाची मोठी ताकद म्हणजे आपली युवा पिढी. आपल्या तरुणांकडे ज्ञान, कौशल्य आणि नवीनतेची प्रचंड क्षमता आहे. त्यांना योग्य संधी आणि मार्गदर्शन दिल्यास ते आपल्या देशाला अजून अधिक उंचीवर घेऊन जाऊ शकतात. आपण आपल्या शैक्षणिक व्यवस्थेमध्ये सुधारणा करून, संशोधन आणि नावीन्यताला चालना देऊन आणि स्टार्टअप संस्कृतीला प्रोत्साहन देऊन आपल्या युवा शक्तीचा चांगला वापर करू शकतो.- महिला सक्षमीकरण: आपल्या देशाच्या प्रगतीसाठी महिलांचे सक्षमीकरण अत्यंत महत्वाचे आहे. शिक्षण, आरोग, रोजगार आणि राजकारण या सर्वच क्षेत्रांत महिलांचा सहभाग चांगल्या प्रकारे वाढला आहे. पण अजून काही जागी त्यांना त्यांचे हक्क मिळाले नाही आणि समाजात अजून पण काही लोकांचे विचार बाई ने फक्त मुलं आणि चूल सभाळायला पाहिजे.
- पर्यावरण संरक्षण: आपल्या विकासाच्या वाटेवर आपण पर्यावरणाची काळजी घेणे आवश्यक आहे. प्रदूषण, जलस्रोतांचे क्षीण होणे आणि हवामान बदलाव हे आपल्यापुढचे मोठे आव्हाने आहेत. या आव्हानांचा सामना करण्यासाठी टिकाऊ विकासाचा मार्ग स्वीकारणे आणि नवीकरणीय ऊर्जा स्रोतांचा वापर करणे गरजेचे आहे.
- सामाजिक सलोपासना: आपल्या समाजात अजूनही अनेक अडचणी आहेत. गरिबी, बेकारी, अन्याय आणि भेदभाव या समस्यांवर मात करण्यासाठी आपण सर्वांनी मिळून प्रयत्न करणे गरजेचे आहे. दानधर्म, सामाजिक कार्यात सहभाग आणि आपल्या सभोवतालच्या लोकांची सेवा करणे हे आपल्या सर्वांच्या जबाबदाऱ्या आहेत.
- राष्ट्रीय एकता आणि अखंडता: आपल्या देशाची विविधता ही आपली ताकद आहे. पण या विविधतेमुळेही आपल्यापुढे आव्हाने येतात. आपण धर्म, जात, भाषा आणि प्रदेश यांच्या भेदांपलीकडे जाऊन राष्ट्रीय एकता आणि अखंडता टिकवून ठेवणे गरजेचे आहे. आपण सर्वांनी एकमेकांचा आदर करणे आणि सहिष्णुता दाखवणे आवश्यक आहे.
